Proje Adı

Yukarı Fırat Bölümü’ndeki Tarihi Köprülerin Tespiti ve İncelenmesi (Elazığ, Malatya, Bingöl, Tunceli, Erzincan)

Destekleyen Kuruluş

TÜBİTAK

Proje Ekibi

Prof. Dr. Enver ÇAKAR, Doç. Dr. Yavuz KISA, Doç. Dr. Korkmaz ŞEN, Doç. Dr. Tuba Nur OLĞUN, Dr. Öğr. Üyesi Ahmet TOPRAK, Dr. Öğr. Üyesi Murat ŞAHİN

Proje Özeti

Köprülerin esas amacı yol güzergâhlarındaki engelleri aşıp ulaşımı sürekli ve güvenli kılmaktır. Bu proje kapsamında, Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki Yukarı Fırat Bölümü’nün sınırları dâhilinde bulunan Malatya, Elazığ, Tunceli, Erzincan ve Bingöl illerindeki bütün tarihi köprülerin tespiti ve incelenmesi planlanmaktadır. Bu bağlamda, araştırma konusuyla ilgili 6 adet araştırma sorusu belirlenmiştir. Bu araştırma soruları şunlardır: Yukarı Fırat Bölümü’nde yer alan, ancak literatürde ve belgelerde bulunmayan tarihi köprüler var mıdır?, Çalışma alanında yer alan tarihi köprüler hangi amaçlarla yapılmıştır?, Tarihi köprülerle ilgili literatürde hatalı bilgiler mevcut mudur?, Çalışma sahasında bulunan tarihi köprülerin yol ağları ile ilişkisi nedir?, Tarihi köprülerin mimari özellikleri nelerdir?, Tarihi köprülerin, kaynaklardan edinilen mimari verilerine göre mevcut durumlarında değişimler olmuş mudur? Belirlenen bu sorular çerçevesinde projenin temel amaç ve hedeflerini içeren 6 adet proje hedefi oluşturulmuştur.

Tarihi köprülerle ilgili olarak ülkemizde yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından bölgesel veya dönemsel olarak muhtelif çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar, özellikle Yukarı Fırat Bölümü dışındaki bölgelerde yoğunlaşmış ve derinlemesine yorumlama ve analizler de yapılmamıştır. Bundan dolayı Yukarı Fırat Bölümü’ndeki tarihi köprüler konusunda tarihi, ticari, siyasi, sosyo-kültürel, askeri ve mimari açılardan kapsamlı bir değerlendirme yapılması tasarlanmıştır. Disiplinler arası çalışmaya dayalı yapılacak bu çalışmanın özgün değeri de bu sayede daha iyi anlaşılacaktır.

Çalışmanın coğrafi sınırı Yukarı Fırat Bölümü’dür. Bu bölgenin belirlenmesinde bölümün hem su kaynakları bakımından zengin olması hem de önemli geçiş ve sefer güzergâhları üzerinde bulunması etkili olmuştur. Çalışmanın tarihi sınırı Roma döneminden Osmanlı Devleti’nin son dönemine kadardır. Tarihi sınırın belirlenmesinde literatür taramalarında karşılaşılan bazı hatalı tespitler de önemli rol oynamıştır.

Bu çalışma 3 yıllık olarak planlanmıştır. Literatürde eksik görülen ve tamamlanmaya çalışılan metodolojik özgün değer, tarihi, yazılı ve görsel kanıtları bir arada ele alan problem çözme ve belge esaslı tarihçilik yöntemidir. Projenin araştırma süreci eş zamanlı ve birbirini takip eden 5 iş paketinden oluşmaktadır. Bunlar; veri toplama araçları, saha araştırmaları, veritabanı oluşturulması, rölöve ve restitüsyon çalışmaları ile sonuç ve değerlendirmedir. Bu iş paketleri, araştırma soruları ve çalışmanın hedefleri doğrultusunda planlanmış olup, arşiv belgelerini okumada ve yorumlamada yetkin, arazi çalışmalarını, mimari çizim ve coğrafi bilgi sitemlerini bilen, donanımlı kişiler tarafından gerçekleştirilecektir.

Bu proje kapsamında, başta arşiv kaynakları olmak üzere, Osmanlı klasik kaynakları (kronikler), seyahatnameler, hatıratlar ve sözlü rivayetler gibi muhtelif kaynakların ışığında Yukarı Fırat Bölümü’ndeki tarihi köprüler tespit edilerek, diğer bölgelerde yer alan tarihi, ticari ve askeri güzergâhlarla olan bağlantıları da belirlenmeye çalışılacaktır. Böylece, ortaya çıkarılan kültürel mirasın bilim dünyasına kazandırılması ve bölge turizmine, dolayısıyla da ülke ekonomisine önemli katkı sağlaması amaçlandığı gibi, tarihi köprüler ve ticari ağlar ile bölgeler arasındaki geçişler de tespit edilerek kültürel etkinliklerin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, tespit edilen tarihi köprüler, Kültür ve Turizm Bakanlığı başta olmak üzere, ilgili kurum ve kuruluşlarla da paylaşılacaktır.

Proje Adı

Destekleyen Kuruluş

Proje Ekibi

Doç. Dr. Yavuz Kısa

Seyhan Arslan DERELİ

Harput’un Mahalle Yapısı ve Konut Tipolojisi (XVI-XVII. Yüzyıl Örneği)

Destekleyen Kuruluş

Proje Ekibi

Doç. Dr. Yavuz Kısa

Muhammed Eray YILDIZ, Utku TEZEL